Ενημέρωση και συμπεράσματα της 1ης συνάντησης της ομάδας εργασίας μελέτης και τεκμηρίωσης λογοθεραπευτών, 23 Φεβρουαρίου 2024
Στις 23.02.2024 το Ι.Μ.Ε.Γ.Ε.Ε πραγματοποίησε την πρώτη διαδικτυακή ομάδα εργασίας, μελέτης και τεκμηρίωσης των λογοθεραπευτών, οι οποίοι εργάζονται στην εκπαίδευση. Το θέμα της πρώτης συνάντησης ήταν «Η Αναπτυξιακή Γλωσσική Διαταραχή:(ΑΓΔ) Οριοθέτηση, Αναπτυξιακά προφίλ, Ανίχνευση και Αξιολόγηση». Στη συζήτηση συμμετείχε ως επίτιμη προσκεκλημένη η Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Αναπτυξιακής Ψυχολογίας ΕΚΠΑ κα Ασημίνα Ράλλη. Η συνάντηση παρουσίασε μεγάλη επιτυχία, με την παρουσία και ενεργή συμμετοχή πολλών λογοθεραπευτών και των συμβούλων τους απ’ όλη την Ελλάδα.
Στην πρώτη φάση της συνάντησης πραγματοποιήθηκε η γνωριμία των συμμετεχόντων μεταξύ τους και στη συνέχεια η Πρόεδρος του ΙΜΕΓΕΕ και συντονίστρια της συζήτησης κα Λαμπριάνα Τσιακπίνη προσδιόρισε το πλαίσιό της και κήρυξε την έναρξή της. Παίρνοντας τον λόγο, η κα Ράλλη οριοθέτησε την Αναπτυξιακή Γλωσσική Διαταραχή (ΑΓΔ) δίνοντας το στίγμα τι είναι η ΑΓΔ, αναφέροντας τον επιπολασμό της στον παιδιατρικό πληθυσμό 7.6%, την ηλικία έναρξης των συμπτωμάτων και επισημαίνοντας την περιορισμένη γνώση των ειδικών, οι οποίοι δουλεύουν με παιδιά στην Ελλάδα, για τη συγκεκριμένη διαταραχή. Πιο αναλυτικά αναφέρθηκε στις δυσκολίες που αντιμετωπίζει ένα παιδί με ΑΓΔ, οι οποίες είναι επίμονες και εντοπίζονται στην κατανόηση και παραγωγή του προφορικού λόγου. Γι’ αυτό και κατά την αξιολόγηση των παιδιών αυτών είναι απαραίτητο να εξετάζονται όλα τα υποσυστήματα της γλώσσας. Επιπλέον, τα παιδιά με ΑΓΔ εμφανίζουν σημαντικούς λειτουργικούς περιορισμούς στην αποτελεσματική επικοινωνία με τους άλλους, γεγονός το οποίο επηρεάζει την κοινωνική συμμετοχή, την ακαδημαϊκή επίδοση και μετέπειτα την επαγγελματική απόδοση. Η κα Ράλλη τόνισε ότι εάν δεν αντιμετωπιστούν οι δυσκολίες που εμφανίζουν τα παιδιά με ΑΓΔ στον προφορικό λόγο κατά την προσχολική ηλικία, μπορεί να εξελιχθούν στη συνέχεια σε μαθησιακές δυσκολίες και μετέπειτα, κατά την εφηβική ηλικία τα παιδιά αυτά μπορούν να αποτελέσουν μία ομάδα υψηλού κινδύνου για ταυτόχρονη εμφάνιση ψυχολογικών δυσκολιών.
Στη συνέχεια, η συζήτηση επικεντρώθηκε αρχικά στην ανίχνευση και στη συνέχεια στην αξιολόγηση των παιδιών με ΑΓΔ. Η παροχή σημαντικών πληροφοριών από την ομιλήτρια κα Ράλλη με τον διαχωρισμό της πρόληψης, στην οποία ανήκει η ανίχνευση, και στη συνέχεια στην αξιολόγηση της ΑΓΔ, καθώς επίσης η ταυτόχρονη συμμετοχή και παροχή εμπειρικών γνώσεων από τους λογοθεραπευτές της ομάδας οδήγησαν στην καταγραφή ορισμένων κριτηρίων, τα οποία μπορούν να οδηγήσουν στον ασφαλή εντοπισμό και στη διαφοροδιάγνωση.
Αναλυτικότερα, η κα Ράλλη τόνισε πως κατά την ανίχνευση των γλωσσικών δυσκολιών των μικρών μαθητών/τριων και πριν την ατομική αξιολόγηση χρειάζεται να εντάσσονται οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί στη διαδικασία χρησιμοποιώντας ερωτηματολόγια, τη συνέντευξη καθώς και την παρατήρηση της τάξης. Ενδεικτικά η κυρία Τσιακπίνη πρότεινε τα Ερωτηματολόγια για την ανάπτυξη του λόγου παιδιών 3,5 και 4,5 ετών από τα δωρεάν τρίπτυχα του Πανελληνίου Συλλόγου Λογοπεδικών -Λογοθεραπευτών (https://logopedists.gr/%cf%84%cf%81%ce%af%cf%80%cf%84%cf%85%cf%87%ce%b1-%cf%86%cf%85%ce%bb%ce%bb%ce%ac%ce%b4%ce%b9%ce%b1/ ),τα οποία μπορούν να συμπληρωθούν σε λίγα λεπτά από τους γονείς. Επιπλέον, η κυρία Ράλλη πρότεινε τη χρήση της Κλίμακας Εκτίμησης Προφορικού λόγου και Δεξιοτήτων Γραμματισμού για παιδιά προσχολικής ηλικίας, ως ένα αξιόπιστο μέσο το οποίο αξιολογεί και να παρακολουθεί την αναπτυξιακή πορεία των γλωσσικών δεξιοτήτων παιδιών προσχολικής ηλικίας 3-6 ετών (https://ejournals.epublishing.ekt.gr/index.php/omep/article/view/18591 είναι δωρεάν διαθέσιμο).
Επίσης, οι λογοθεραπευτές που εργάζονται στα ΚΕ.Δ.Α.Σ.Υ μπορούν να αξιοποιήσουν τις πληροφορίες από τα αποτελέσματα των ψυχομετρικών εργαλείων που εκτιμούν τη μη λεκτική νοημοσύνη του παιδιού, η οποία θα πρέπει να είναι πάνω από 85 δείκτη νοητικής λειτουργίας, ενώ στο νέο ψυχομετρικό τεστ WISC V αποτελεί σημαντικότερη ένδειξη η χαμηλή κλίμακα της λεκτικής κατανόησης και της οπτικοχωρικής αντίληψης. Επιπλέον, πληροφορίες μπορούν να αντληθούν από το κοινωνικό ιστορικό και την παιδαγωγική έκθεση π.χ. η έναρξη της ομιλίας, τη συναισθηματική δυσκολία του παιδιού να επικοινωνήσει, στοιχεία από το σχολικό περιβάλλον του, μιας και πολλά παιδιά με ΑΓΔ δεν μιλάνε στην τάξη ή δε συμμετέχουν ενεργά. Βεβαίως ταυτόχρονα η λογοθεραπευτική αξιολόγηση Θα πρέπει να περιλαμβάνει όλα τα υποσυστήματα της γλώσσας: φωνολογία, λεξιλόγιο, πραγματολογία, σημασιολογία, μορφολογία και σύνταξη, κατανόηση και παραγωγή προφορικού λόγου.
Άλλα ενδεικτικά εργαλεία τα οποία παρουσίασε η κυρία Ράλλη για την ανίχνευση και αξιολόγηση των γλωσσικών δεξιοτήτων στην Ελλάδα είναι :
- Το εργαλείο ανίχνευσης διαταραχών λόγου και ομιλίας σε παιδιά προσχολικής ηλικίας (Οικονόμου, Μπεζεβέγκης, Μυλωνάς & Βαρλοκώστα, 2008).
- ΑνΟμιΛο 4 ΑΝΙΧΝΕΥΤΙΚΟ ΤΕΣΤ ΔΙΑΤΑΡΑΧΩΝ ΟΜΙΛΙΑΣ ΚΑΙ ΛΟΓΟΥ ΣΤΗΝ ΗΛΙΚΙΑ ΤΩΝ 4 ΧΡΟΝΩΝ. Επιτροπή Πρόληψης Πανελληνίου Συλλόγου Λογοπεδικών (2003).
- Οι εικόνες δράσης (Βογινδρούκας, Πρωτόπαπας & Σταυρακάκη, 2011).
- Το τεστ προσληπτικού λεξιλογίου (Simos, Sideridis, Protopapas & Mouzaki, 2011),
- Δοκιμασία γλωσσικής αντίληψης και έκφρασης (Βογινδρούκας, Γρηγοριάδου, 2009).
- Δοκιμασία εκφραστικού λεξιλογίου (Σιδερίδης, Γεώργιος Δ., Πρωτόπαπας, Αθανάσιος Χ., Βογινδρούκας Ιωάννης, 2009).
- Το ψυχομετρικό κριτήριο γλωσσικής επάρκειας Λ-α-Τ-ω Ι και ΙΙ (Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (Α.Π.Θ.).
- Τεστ επικοινωνιακής ανάπτυξης.
- Το λογισμικό ανίχνευση μαθησιακών δεξιοτήτων και αδυναμιών.
- Λογόμετρο (Μουζάκη, Ράλλη, Αντωνίου, Διαμαντή & Παπαϊωάννου, 2017). Ειδικότερα όμως η ειδική έκδοση ΛΟΓΟΜΕΤΡΟ®/Α.Γ.Δ. σχεδιάστηκε και αναπτύχθηκε με σκοπό να προσφέρει τη δυνατότητα της ανίχνευσης παιδιών ηλικίας 4 έως 7 ετών που ανήκουν σε ομάδα υψηλού κινδύνου για την εμφάνιση Αναπτυξιακής Γλωσσικής Διαταραχής (Α.Γ.Δ.).
Επιπρόσθετα, κατά τη διαδικασία της ανίχνευσης μπορούν να χρησιμοποιηθούν επιλεκτικά αξιολογητικά εργαλεία, τα οποία αξιολογούν την φωνολογική επίγνωση ή/και το λεξιλόγιο.
Έτσι, μέσα από την εποικοδομητική συζήτηση, προέκυψαν τρία πολύ σημαντικά συμπεράσματα. Το πρώτο συμπέρασμα ήταν η σπουδαιότητα της διεπιστημονικής ομάδας και η ανάγκη διεύρυνσης της βασικής ομάδας των ΚΕ.Δ.Α.Σ.Υ. και Ε.Δ.Υ., από τριμελή επιτροπή σε μία επιτροπή που να περιλαμβάνει όλες τις ειδικότητες. Το δεύτερο συμπέρασμα ήταν η αναγκαιότητα της παρουσίας των λογοθεραπευτών στη γενική εκπαίδευση με την ένταξή τους στις Ε.Δ.Υ., καθώς οι γνώσεις τους και η επιστημονικότητά τους μπορεί να βοηθήσει στη διάγνωση, διαφοροδιάγνωση καθώς επίσης και στη μείωση της υποδιάγνωσης των παιδιών με ΑΓΔ, αφού συχνά τα παιδιά αυτά με το ανομοιογενές προφίλ που παρουσιάζουν, διαφεύγουν της προσοχής και των γονέων και των εκπαιδευτικών. Το τρίτο συμπέρασμα ήταν η ανάγκη ύπαρξης και παροχής από το Υ.ΠΑΙ.Θ.Α σταθμισμένων λογοθεραπευτικών εργαλείων για την ανίχνευση, αξιολόγηση και διάγνωση, στα οποία θα εκπαιδεύονται όλοι οι λογοθεραπευτές που εργάζονται στα ΚΕΔΑΣΥ και στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση.
Στο τέλος της συνάντησης, επικράτησε ένα κλίμα ικανοποίησης για αυτήν την πρωτότυπη και επιτυχημένη πρωτοβουλία του ΙΜΕΓΕΕ και δόθηκαν ευχαριστίες για τη συμμετοχή της αξιότιμης ομιλήτριας κας Ασημίνας Ράλλη αλλά και όλων των λογοθεραπευτών που συμμετείχαν. Η συνάντηση έληξε με την υπόσχεση για την επόμενη συνάντηση και τη συνέχιση των ΛΟΓΟομάδων εργασίας.
Ευχαριστούμε θερμά τους/τις συμμετέχοντες/χουσσες Ασημίνα Ράλλη (Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Αναπτυξιακής Ψυχολογίας ΕΚΠΑ), Λαμπριάνα Τσιακπίνη (Πρόεδρος του επιστημονικού συμβουλίου ΙΜΕΓΕΕ), Δέσποινα Χατζηδρόσου (Μέλος του επιστημονικού συμβουλίου ΙΜΕΓΕΕ), Γεωργακάκου Σοφία (συνδεόμενο μέλος του ΙΜΕΓΕΕ), Αδαμίδου Χριστίνα και Δέσποινα Σούλα (σύμβουλοι των Λογοθεραπευτών), Δήμου Παναγιώτα, Δημητροπούλου Χριστίνα, Ηλιόπουλο Βασίλη, Κόρμαλη Ελευθερία, Καράμπελα Νίκη, Καραγιάννη Θεόδωρο, Κόκορα Ελισσάβετ, Κελεπερτζή Ειρήνη, Κωστορρίζου Ευφροσύνη, Κωστοπούλου Ευαγγελία, Κλείτση Γεωργία, Λάππα Λιλάντα, Μαλαπέρδα Κωνσταντίνο, Μαντίδου Χριστίνα, Μήτσιου Βικτώρια (καταγραφή και σημειώσεις), Νασικά Φανή, Πρίφτη Μαριάννα, Παναγοπούλου Σοφία, Ρίζου Βασιλική, Σιούμπουρα Γιώργο, Σπανοπούλου Πόπη, Τετώρου Ελένη, Τριανταφυλλίδη Χριστίνα, Τσάτσου Μαρία, Τσομπανίδου Βαρβάρα Βασιλική, Φέρκο Κατερίνα, Χαιδεμενάκη Καλλιόπη.
ΤΟ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΟΥ ΙΜΕΓΕΕ